14-Σεπ-2008: Κέντρο για την Τέχνη και τις Τεχνολογίες Νέων Μέσων - ZKM, Karlsruhe, Γερμανία.

Η παραπάνω φωτογραφία είναι από το "Κέντρο Τέχνης και Τεχνολογιών Νέων Μέσων - Zentrum für Kunst und Medientechnologie (ZKM)" της πόλης Karlsruhe της Γερμανίας. Στην φωτογραφία βλέπουμε το "γλυπτό" το οποίο αποτελείται από πάρα πολλά πακέτα τσιγάρων το οποίο βρίσκεται τοποθετημένο πάνω σε ένα μεγάλο καθρέπτη στο πάτωμα.

Παρατηρείστε ότι η ατμόσφαιρα στην φωτογραφία είναι λίγο περίεργη. Υπάρχει έντονος κόκκος, λίγο θολούρα (λες και υπάρχει ομίχλη) κλπ. Αυτό οφείλεται σε 2 λόγους: α) το φιλμ είναι 400 ASA πουσαρισμένο στα 1600 ASA και η φωτογραφία είναι τραβηγμένη με το φυσικό / χαμηλό φωτισμό του μουσείου και β) έγινε λάθος κατά την διάρκεια εμφάνισης και το αρνητικό πήρε φως στο πάνω μέρος.

Όταν ασχολήσαι με την αναλογική φωτογραφία, λάθη στην εμφάνιση του φιλμ είναι δυνατόν να γίνουν. Το συγκεκριμένο φιλμ πήρε στιγμιαία φως στο tank εμφάνισης και έτσι το φιλμ μαύρισε λίγο. Το φαινόμενο που βλέπουμε παραπάνω είναι το φαινόμενο 'σολαρίσματος' ή solarisation ή sabattier Effect. Συγκεκριμένα επειδή πήρε φως το αρνητικό (πάνω μέρος εικόνας), άρχισαν να αντιστρέφονται οι τόνοι. Για παράδειγμα εκεί που ήταν αρχικά μαύρο, πήρε φως και άρχισε να ασπρίζει / γκριζάρει (φαίνεται ως ομίχλη). Αν προσέξετε το φως έπεσε στο πάνω μέρος της εικόνας, όπου εκεί ασπρίζει / γκριζάρει ενώ κανονικά θα είχε μαύρο χρώμα. Την συγκεκριμένη τεχνική του σολαρίσματος την έχει χρησιμοποιήσει αρκετά ο φωτογράφος Man Ray.

Συνήθως το σολάρισμα δεν γίνεται κατευθείαν στο φιλμ όπως έγινε κατά λάθος εδώ (γιατί δεν μπορείς να ελέγξεις το τελικό αποτέλεσμα και είναι πολύ πιθανόν να καταστρέψεις όλες τις φωτογραφίες σου με αυτό το τρόπο). Συνήθως γίνεται όταν εμφανίζεις την φωτογραφία σε χαρτί στο σκοτεινό θάλαμο με μεγεθυντήρα. Μόλις βάλεις το φωτογραφικό χαρτί στην λεκάνη της εμφάνισης, τότε ανοίγεις για λίγο το φως ή ένα ανάβεις ένα σπίρτο και στην εικόνα που ήδη αρχίζει να εμφανίζεται παίρνει φως και έχεις το σολάρισμα (= αντιστροφή τόνων, δηλαδή τα μαύρα αρχίζουν να γίνονται γκρί). Επαναλαμβάνεις το παραπάνω αρκετές φορές μέχρι η τελική εικόνα να έχει το αισθητικό αποτέλεσμα που εσύ προτιμάς.

Προσωπικά διαφωνώ με επεμβάσεις στην φωτογραφία όπως αυτής του 'σολαρίσματος / solarisation'. Όπως ανέφερα παραπάνω, το σολάρισμα έγινε κατά λάθος στην εμφάνιση. Ένα ερώτημα που γεννιέται εδώ είναι: μια τόσο ταλαιπωρημένη φωτογραφία μπορεί να θεωρηθεί καλλιτεχνική από κάποια άλλη καθαρή (όπως μια αντίστοιχη φωτογραφία του παραπάνω θέματος από μια ψηφιακή έγχρωμη υψηλής ανάλυσης, χαμηλού θορύβου/κόκκου); Υπάρχουν φωτογράφοι που πειραματίζονται με πρωτόγονες φωτογραφικές μηχανές (π.χ. lomography) ή φωτογραφικές μηχανές εντελώς πρωτόγονες όπως η pinhole camera. Οι φωτογράφοι γοητεύονται από τις παραμορφώσεις τις εικόνας, την χαμηλή ανάλυση, χονδρό κόκκο ή ακόμη και θολούρα, βινιετάρισμα / vignetting (=μαύρισμα στις γωνίες). Μια φωτογραφία μπορεί να είναι πιο "ποιητική" ή καλλιτεχνική αν έχει τα παραπάνω ελαττώματα; Εμένα προσωπικά μου αρέσει η αισθητική του φιλμ και ο κόκκος αλλά προσπαθώ πάντα με τα χημικά να έχω το δυνατόν καλύτερη ανάλυση/τονικότητα και όχι μια ταλαιπωρημένη εικόνα (όπως εδώ) ή οποία θα νομίζουν μερικοί ότι είναι πιο "καλλιτεχνική". Ακόμη και όταν τραβάω 3200ASA ή πουσαρισμένο 400->1600ASA το κάνω κυρίως για λόγους έλλειψης φωτισμού γιατί δεν μου αρέσει η αισθητική του φλας και όχι για να επιδιώξω χονδρό κόκκο / σκληρό κοντράστ.