20081123

14-Σεπ-2008: Κέντρο για την Τέχνη και τις Τεχνολογίες Νέων Μέσων - ZKM, Karlsruhe, Γερμανία.

Η παραπάνω φωτογραφία είναι από το "Κέντρο Τέχνης και Τεχνολογιών Νέων Μέσων - Zentrum für Kunst und Medientechnologie (ZKM)" της πόλης Karlsruhe της Γερμανίας. Στην φωτογραφία βλέπουμε το "γλυπτό" το οποίο αποτελείται από πάρα πολλά πακέτα τσιγάρων το οποίο βρίσκεται τοποθετημένο πάνω σε ένα μεγάλο καθρέπτη στο πάτωμα.

Παρατηρείστε ότι η ατμόσφαιρα στην φωτογραφία είναι λίγο περίεργη. Υπάρχει έντονος κόκκος, λίγο θολούρα (λες και υπάρχει ομίχλη) κλπ. Αυτό οφείλεται σε 2 λόγους: α) το φιλμ είναι 400 ASA πουσαρισμένο στα 1600 ASA και η φωτογραφία είναι τραβηγμένη με το φυσικό / χαμηλό φωτισμό του μουσείου και β) έγινε λάθος κατά την διάρκεια εμφάνισης και το αρνητικό πήρε φως στο πάνω μέρος.

Όταν ασχολήσαι με την αναλογική φωτογραφία, λάθη στην εμφάνιση του φιλμ είναι δυνατόν να γίνουν. Το συγκεκριμένο φιλμ πήρε στιγμιαία φως στο tank εμφάνισης και έτσι το φιλμ μαύρισε λίγο. Το φαινόμενο που βλέπουμε παραπάνω είναι το φαινόμενο 'σολαρίσματος' ή solarisation ή sabattier Effect. Συγκεκριμένα επειδή πήρε φως το αρνητικό (πάνω μέρος εικόνας), άρχισαν να αντιστρέφονται οι τόνοι. Για παράδειγμα εκεί που ήταν αρχικά μαύρο, πήρε φως και άρχισε να ασπρίζει / γκριζάρει (φαίνεται ως ομίχλη). Αν προσέξετε το φως έπεσε στο πάνω μέρος της εικόνας, όπου εκεί ασπρίζει / γκριζάρει ενώ κανονικά θα είχε μαύρο χρώμα. Την συγκεκριμένη τεχνική του σολαρίσματος την έχει χρησιμοποιήσει αρκετά ο φωτογράφος Man Ray.

Συνήθως το σολάρισμα δεν γίνεται κατευθείαν στο φιλμ όπως έγινε κατά λάθος εδώ (γιατί δεν μπορείς να ελέγξεις το τελικό αποτέλεσμα και είναι πολύ πιθανόν να καταστρέψεις όλες τις φωτογραφίες σου με αυτό το τρόπο). Συνήθως γίνεται όταν εμφανίζεις την φωτογραφία σε χαρτί στο σκοτεινό θάλαμο με μεγεθυντήρα. Μόλις βάλεις το φωτογραφικό χαρτί στην λεκάνη της εμφάνισης, τότε ανοίγεις για λίγο το φως ή ένα ανάβεις ένα σπίρτο και στην εικόνα που ήδη αρχίζει να εμφανίζεται παίρνει φως και έχεις το σολάρισμα (= αντιστροφή τόνων, δηλαδή τα μαύρα αρχίζουν να γίνονται γκρί). Επαναλαμβάνεις το παραπάνω αρκετές φορές μέχρι η τελική εικόνα να έχει το αισθητικό αποτέλεσμα που εσύ προτιμάς.

Προσωπικά διαφωνώ με επεμβάσεις στην φωτογραφία όπως αυτής του 'σολαρίσματος / solarisation'. Όπως ανέφερα παραπάνω, το σολάρισμα έγινε κατά λάθος στην εμφάνιση. Ένα ερώτημα που γεννιέται εδώ είναι: μια τόσο ταλαιπωρημένη φωτογραφία μπορεί να θεωρηθεί καλλιτεχνική από κάποια άλλη καθαρή (όπως μια αντίστοιχη φωτογραφία του παραπάνω θέματος από μια ψηφιακή έγχρωμη υψηλής ανάλυσης, χαμηλού θορύβου/κόκκου); Υπάρχουν φωτογράφοι που πειραματίζονται με πρωτόγονες φωτογραφικές μηχανές (π.χ. lomography) ή φωτογραφικές μηχανές εντελώς πρωτόγονες όπως η pinhole camera. Οι φωτογράφοι γοητεύονται από τις παραμορφώσεις τις εικόνας, την χαμηλή ανάλυση, χονδρό κόκκο ή ακόμη και θολούρα, βινιετάρισμα / vignetting (=μαύρισμα στις γωνίες). Μια φωτογραφία μπορεί να είναι πιο "ποιητική" ή καλλιτεχνική αν έχει τα παραπάνω ελαττώματα; Εμένα προσωπικά μου αρέσει η αισθητική του φιλμ και ο κόκκος αλλά προσπαθώ πάντα με τα χημικά να έχω το δυνατόν καλύτερη ανάλυση/τονικότητα και όχι μια ταλαιπωρημένη εικόνα (όπως εδώ) ή οποία θα νομίζουν μερικοί ότι είναι πιο "καλλιτεχνική". Ακόμη και όταν τραβάω 3200ASA ή πουσαρισμένο 400->1600ASA το κάνω κυρίως για λόγους έλλειψης φωτισμού γιατί δεν μου αρέσει η αισθητική του φλας και όχι για να επιδιώξω χονδρό κόκκο / σκληρό κοντράστ.

2 σχόλια:

  1. Ποια είναι η διαφορά ψηφιακής και αναλογικής φωτογραφίας;

    Ένα πραγματικά κρίσιμο ερώτημα το οποίο σκοπεύω να το αναλύσω διεξοδικά σε μελλοντικό δοκίμιο.
    Μπορώ όμως να πω χοντρικά (και χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις) ότι η αναλογική φωτογραφία είναι περισσότερο ένα αποτύπωμα της πραγματικότητας ενώ η ψηφιακή είναι περισσότερο μια προσέγγιση της πραγματικότητας.
    [Σαν παράδειγμα για το πρώτο θα μπορούσα να αναφέρω την κατασκευή μιας προτομής με εκμαγείο από γύψο και για το δεύτερο την κατασκευή της ίδιας προτομής από έναν γλύπτη (ή μια μηχανή εξοπλισμένη με body scanner και κάποιον "υλικό" εκτυπωτή)]

    Βάσει αυτής της λογικής (και αν την καταλαβαίνεις έστω και διαισθητικά), η pinhole δίνει κάτι που πάει περισσότερο σε αποτύπωμα από ότι μια SLR που κατ'αναλογία πάει περισσότερο σε προσσέγγιση.

    Άρα, δεν είναι η γοητεία της "κακής ποιότητας" που μας τραβάει σε μια pinhole αλλά η αίσθηση του "πιο πραγματικού".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η συλλογισμός σου μου φαίνεται πειστικός αλλά μου έρχονται τα εξής ερωτήματα..

    Η pinhole camera είναι αρκετά δύσκολη στην χρήση της. Κυρίως τραβάς θέματα σταθερά ή νεκρή φύση λόγω της κατασκευής της.. Για παράδειγμα δεν μπορείς να κάνεις φωτογραφία δρόμου.. (Πως μπορείς με μια pinhole camera να παγώσεις την κίνηση σε μια σκηνή δρόμου;) Για να βγάλεις μια καλή τεχνικά φωτογραφία θα πρέπει να παιδευτείς και να ασχοληθείς / πειραματιστείς πάρα πολύ με το τεχνικό μέρος της.

    Επίσης ενδιαφέρον πρέπει να έχει να πειραματιστεί κάποιος και με πρωτόγονες μηχανές όπως αυτές με τις φυσούνες που είχανε παλιά οι φωτογράφοι με φακό και για αρνητικό χρησιμοποιούσαν φωτογραφικό χαρτί (έχω ένα άρθρο σχετικό εδώ).

    Όμως ένα μεγάλο μέρος της τέχνης στην φωτογραφία δεν είναι μόνο το θέμα / καδράρισμα / επιλογή χρονικής στιγμής απελευθέρωσης κλείστρου αλλά και η επιλογή των καλύτερων φωτογραφιών στο τέλος. Χρησιμοποιώντας πρωτόγονες μηχανές αναλώνεσαι περισσότερο στο τεχνικό κομμάτι αφού εκεί αντιμετωπίζεις πολλές τεχνικές δυσκολίες και σε δευτερεύον επίπεδο με το καλλιτεχνικό και την επιλογή / αποτέλεσμα.

    Από την άλλη μεριά είναι επίσης πρόκληση να έχεις μια πανίσχυρη ψηφιακή μηχανή με πολλά megapixels που αποτυπώνει την πραγματικότητα όσο καλύτερα γίνεται και με αυτή να καταφέρεις να βγάλεις μια ενδιαφέρουσα φωτογραφία.

    Εμένα με γοητεύει η αφαίρεση της πραγματικότητας που έχεις με ασπρόμαυρο φιλμ αλλά και ο αναλογικός θόρυβος (π.χ. κόκκος).. Αυτά τα στοιχεία αφαίρεσης της πραγματικότητας ένας φωτογράφος τα χρησιμοποιεί δημιουργικά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή